Enzimler Nedir, Sindirimdeki Rolleri Nedir?
a. Enzimler nedir?: Enzimler vücuttaki kimyasal reaksiyonların gerçekleşmesine ya da hızlanmasına yardımcı olurlar. Gıdaların sindirilmesinden, kas gelişimine ve kan pıhtılaşmasına kadar çok farklı biyolojik süreci kontrol ederler. Bunu kimyasal reaksiyonları kolaylaştırarak yaparlar. Enzimler reaksiyonlarda tüketilmez, bu yüzden tekrar tekrar kullanılabilirler. Vücudunuzdaki her hücre, sizi sağlıklı tutmak için gereken tüm karmaşık kimyasal reaksiyonları kolaylaştırmaya yardımcı olan binlerce enzime sahiptir. İşlevlerine göre bir çok enzim türü vardır ve enzimlerin çoğu protein yapısındadır.
b. Sindirim enzimleri: Sindirim enzimleri tükettiğimiz gıdaların parçalandıktan sonra emilip kana karışıp yararlanabileceğimiz hale gelmelerini sağlayan maddelerdir. Bu maddeler normalde tükürük bezleri, mide, pankreas ve ince bağırsaklar tarafından üretilirler. Ancak gerekli durumlarda dışarıdan alınmaları gerekebilir. En önemli sindirim enzimleri şunlardır:
- Amilaz : Amilaz karbonhidratları (nişasta) maltaz şekerine parçalayarak sindirilmesini sağlar. Amilaz hem tükürük bezleri hem de pankreas tarafından salgılanır.
- Laktaz: süt ürünlerinde bulunan bir şeker olan laktozu basit şekerler olan glikoz ve galaktoza parçalayan enzimdir. Laktaz enzimi, ince bağırsakta üretilir.
- Lipaz: Lipaz, yağların yağ asitlerine ve gliserine parçalanmasından sorumlu olan enzimdir. Esas olarak pankreas tarafından üretilir.
- Proteazlar: Peptidazlar olarak da adlandırılan proteolitik enzimler, sindirim sırasında proteinleri amino asitlere parçalayan enzimler için kullanılan genel bir terimdir. Proteazlar mide ve pankreasta üretilir. Başlıcaları şunlardır:
- Pepsin : Pepsin, mide tarafından proteinleri peptidlere veya daha küçük amino asitlere parçalamak için salgılanır . Bu amino asitler daha sonra ince bağırsakta emilir.
- Tripsin : Tripsin, pankreas tarafından salgılanan bir enzimin ince bağırsaktaki bir enzim tarafından aktive edilmesiyle oluşur. Tripsin daha sonra karboksipeptidaz gibi ek pankreas enzimlerini aktive eder ve kimotripsin, peptitlerin parçalanmasına yardımcı olur.
- Kimotripsin : Bu enzim, peptitleri bağırsak duvarı tarafından emilebilen serbest aminoasitlere parçalar.
- Prolil Oligo peptidaz: Buğdaydaki glüten gibi prolin bakımından zengin proteinleri serbest amino asitlere veya peptitlere parçalayan bir enzimdir.
- Sükraz: Sukroz yani sofra şekerini glikoz ve fruktoz gibi en basit şekerlere parçalayan ve ince bağırsak tarafından salgılanan bir enzimdir.
Sindirim Enzimleri Açısından Zengin Besinler
Özellikle tropikal meyveler ve fermente sebzeler gibi bazı gıda maddeleri belirli gıdaların sindirimini hızlandırabilecek sindirim enzimleri açısından doğal olarak zengindir:
Sindirim Enzimleri İçeren Besinler | |||
---|---|---|---|
Yiyecek | Enzimler | Fayda | |
Ananas | Proteazlar (bromelain) | Proteinlerin sindirimine yardımcı olur ve ek anti-inflamatuar etkilere sahiptir | |
Papaya | Proteazlar (papain) | Proteinlerin sindirilmesine yardımcı olur ve popüler bir et yumuşatıcısıdır | |
Kivi | Proteazlar (aktinidain) | Meyve, sindirim enzimlerinin yanı sıra sindirim sistemi fonksiyonlarını destekleyen lif açısından da zengindir. | |
Mango | Amilazlar | Nişastalardan karbonhidratların basit şekerlere parçalanmasına yardımcı olur ve meyve olgunlaştıkça artar | |
Muz | Amilazlar, glukozidazlar | Amilazlar gibi glukozidazlar da kompleks karbonhidratları parçalarlar. | |
Çiğ bal | Amilazlar, diastazlar, invertazlar, proteazlar | Amilazlar ve diastazlar nişastaların parçalanmasına, invertazlar şekerlerin parçalanmasına ve proteazlar da proteinlerin parçalanmasına yardımcı olur. | |
Avokado | Lipazlar | Yağın sindirilmesine ve metabolize edilmesine yardımcı olur | |
Kefir | Lipazlar, laktaz, proteazlar | Kefirin içindeki laktaz, fermente sütün sindirilmesine yardımcı olur ve laktoz intoleransı olan bazı kişiler tarafından tolere edilebilir. | |
Lahana turşusu, kimchi | Lipazlar, proteazlar | Fermente gıdalar, sindirim sağlığını daha da desteklemek için fermantasyon süreci sırasında enzimlerin yanı sıra probiyotikler veya yararlı bakteriler geliştirir. | |
Miso | Laktazlar, lipazlar, proteazlar, amilazlar | Bu fermente soya ezmesi, süt ürünlerindeki laktozun, yağların, proteinlerin ve karbonhidratların parçalanmasına yardımcı olan güçlü bir enzim kombinasyonu içerir. | |
Zencefil | Proteaz (zingibain) | Zencefil, proteinlerin parçalanmasına yardımcı olan enzimlerinin yanı sıra mide bulantısını da hafifletmeye yardımcı olabilir. |